Paslanmaz Boru
PaslanmazBorular tersane bölgelerinde gemi imalat ve inşaasın da kullanılmak üzere
tercih edilen bir donatım malzemesidir. Genellikle dikişsiz ve dikişli olarak
gruplandırılan Paslanmaz Borular kalitelerine göre
östenitik(304-304L-316-316L-310S-321-321H-904L), Ferritik(410-404-430),
martenzitik(420,431) ve dubleks(1.4462-1.4410) olarak sınıflandırılırlar. Her
bir kalite kendisine kullanım yeri edinmiştir fakat bunlar arasında 304, 316 ve
diğer versiyonları(L ve H gibi) çoğunlukla tercih edilmektedir. Sıvı transferi
yapılan bu ürünler kullanıldıkları yere göre çeşitli bağlantı
elemanları(dirsek, tee, flanş) ile birleştirilerek bir tesisat devresi
oluşturulmuş olur. Burada tercih edilen borunun kullanıldığı yerin çalışma
sıcaklığı, basınç, korozyon direnci ve mekanik dayanımları dikkate alınarak
tercih edilmesi gerekmektedir. Korozyonun(paslanma) çok olduğu yerde
östenitik serisi malzemeler tercih edilirken mekanik değerlerin en üst olduğu
noktalarda ise martenzitik ve dubleks çeşitleri tercih edilmektedir.
Paslanmaz
Borular üretim normlarına göre dikişli ve dikişsiz(çekme) olarak
üretilmektedir. Dikişli borular basıncın yüksek olmadığı ve dekoratif amaçlarla
kullanılan borulardır. Tesisat ve donatım malzemesi olarak daha çok tercih
edilen Paslanmaz Dikişsiz Borular da kendi aralarında ASTM A312 ve ASTM A269
normlarına göre ayrılmaktadır. Hidrolik borular daha yüksek basıncın olduğu
yerlerde tercih edilir(200 bar üstü). Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise
basınç ne kadar fazla ise kullanılacak borunun et kalınlığının o kadar fazla
olması gerekir. Basit bir hesap ile kullanılacak borunun kaç bar basınca
dayanabileceğini bulabiliriz(Dikişsiz Borular). Bunun için;
Çekme
boru basınç hesabı = 200 x 12 x g / d
formülünü kullanabiliriz.
Burada:
g: Boru et
kalınlığı
d: Boru dış çapı
Örnek
verecek olursak 16*2MM (1) 200 x 12 x 2 / 16
Çıkan
değer bize borunun çalışabileceği basınç değeri verecektir. Yaklaşık olarak 300
Bar. Unutulmaması gereken çalışılan ortamın sıcaklığı ne kadar yükselirse
borunun dayanabileceği patlama basıncının düşeceğidir.
Paslanmaz Borular için devre
tamamlanırken en önemli husus birleştirilme kısmıdır. Yani kaynak işlemi. Bu
sebeple bir borunun kaynak kabiliyeti ne kadar yüksek ise o denli kaynak
yapması kolay olur. Bunun için paslanmaz borular L versiyonları tercih edilir.
Burada “L” simgesi Low Carbonu(Düşük karbon) ifade etmektedir. Bir malzemede
carbon değerinin düşük olması kaynak kabiliyetini artırır. Bu genel anlamıyla
carbonun ısıya hassasiyeti ile dislokasyon hareketlerini hızlandırmasıdır. Daha
yüksek sıcıklık gerektiren yerlerde ise H versiyonları tercih edilebilir. Tavlı
olan paslanmaz borular aynı zamanda büküme uygundur.
Aynı zamanda yüzey işlemelerine
tabi tutulabilirler.(Polisaj, sertleştirme vs…)Paslanmaz boruların dış çapları
1-1016mm veya DN6-DN100 veya 1/8”-40” şeklinde ifade edilebilirler. Burada 1” 25,4mm’ye karşılık gelmektedir. Et
kalınlıkları (Wall thickness) –duvar
kalınlığı olarak da ifade edilebilir- SCH5-XXS skalasına göre sınıflandırılır.
1” borunun SCH5’teki duvar kalınlığı 1,65mm iken aynı çaptaki borunun XXS’teki
duvar kalınlığı 9,1mm şeklindedir.
Hemen hemen her sektörde kendine
kullanım alanı bulan Paslanmaz Boru
teknik özelliklerinin iyi değerlendirilmesi ve buna göre malzeme seçimi
yapılması son derece önem arz etmektedir.